Orbita kemik kırıkları travmatik yüz yaralanmalarının önemli bir kısmını oluşturur. Çoğunlukla ortaya çıkan fonksiyonel ve estetik deformiteler nedeniyle tedaviyi yapan hekimin konuya hakim ve deneyimli olması gerekiyor. En yaygın olarak saldırılar, darp ve motorlu taşıt kazaları ile birlikte görülür. Ayrıca göz küresi, optik sinir ve göz dışı kasların hasar görmesi de her zaman endişe vericidir. Orbital yaralanmaların temel inceliklerinin anlaşılması, orbital muayenenin, uygun yönetimin ve olası komplikasyonların anlaşılmasını içerir.
Daha önceki bir yayınımızda orbital travmalı hastaların tüm özellikleri geriye dönük olarak incelenmiş ve değerlendirmiştik.
Erişkin orbital kırıklarda en yaygın klinik bulgular göz çevresi morlukları ve subkonjonktival kanamalardır. Ancak bu tür belirtilerin yokluğu, özellikle çocuklarda orbital tabanı kırığını dışlamaz. Altta yatan bir yörünge kırığı şüphesini arttırması gereken fiziksel bulgular arasında en önemlisi periorbital ekimozlar ve subkonjonktival kanamaların varlığıdır. Bu fiziksel belirtilerin yokluğunda bile, hafif proptozis, göz kapağı şişmesi; orbita veya göz kapağın gerginliği, burun sümkürmeden sonra kemozis; göz kapağı basıncı veya göz hareketi üzerine “çatırdama” sesi; yanağın, burnun yan tarafının veya aynı taraftaki ön iki dişin uyuşması; belirli bir bakış yönünde ağrı veya mide bulantısı; ve travma sonrasında açıklanamayan bir gözü kapalı tutma isteği olabilir.
Orbital travması olan kişide ödeme bağlı burun tıkanıklığı olacak buda sümkürme ihtiyacı doğuracak sonucunda sümkürme sonrası göz boşluğuna hava girerek enfeksiyon ve kompartman sendromuna yol açabilecektir.Bu durum daha önce yapmış olduğumuz bir yayında belirtilmiştir.
Kırık sonrası kapalı alan olan göz çevresinde ani olarak kanama olabilir. Özellikle kanama kompartman sendromuna yol açabilir. Bu biriken kan ve basınç artışı görme sinirini sıkıştırıp kalıcı görme kaybına yol açabilecektir. Bu konu ilgili daha önce yaptığımız yayında bu durumda ne yapmak gerektiğini ve tüm ayrıntıları belirtmiştim.
Bu belirtilen bulgulardan herhangi biri orbita kırığı şüphesini uyandırmalıdır. Ancak, bilgisayarlı tomografi (BT) yardımıyla orbita kırığı tanısı konulduktan sonra sıklıkla hastaları görmek için bize danışılır. Bu meydana geldiğinde cevaplanması gereken temel sorular şunlar olur: (1) Orbital kemik kırık tamiri zamanlamasını potansiyel olarak değiştiren, nörolojik veya oftalmolojik yaralanmalar var mı? (2) Kırık onarımı yapmak gerekli mi?
Her duvarın kalınlığı farklılık gösterir ve buna göre en ince duvarlara sahip olanlar medial duvar (lamina papyracea) ve orbita tabanı kırılmaya en duyarlı olanlardır. Medial duvar en ince kemiğe sahip olmasına rağmen etmoid sinüs laminalarının destekleyici etkisi, yörünge tabanının daha kolay kırılmasına neden olur. Fakat darbeler sıklıkla yandan geldiği için kalın frontal kemiklerin kırıklarda az değildi.
Travma hastalarında en yararlı görüntüleme yöntemi BT’dir. Biz 1,25 mm’lik veya daha ince kesitler tercih ederiz. .
Bazı orbita yaralanmaları acil cerrahi müdahale gerektirir. Bununla birlikte, acil olmayan yaralanmaların zamanlaması bir tartışma alanıdır ve genellikle yumuşak doku yara izi gelişmeden önce, ancak travma sonrası ödem çözüldükten sonra yaklaşık 7 ila 14 gün boyunca yarı gecikmeli olarak tedavi edilir. 21 , 22 gün sonra, özellikle genç erkeklerde yumuşak doku yapışıklığı sebebi ile ameliyat ek hasarlar oluşturabilir.
Orbital taban kırığının acil onarımı için en yaygın endikasyon alt göz kasının sıkışmasıdır.
Diplopi veya çift görme tek başına göz dışı kasın sıkışması anlamına gelmez, çünkü ödeme bağlı göz hareketi azalabilir.
Travma sonrası İlk zamanlarda ödeme bağlı göz ileri çıkık olabilir fakat kırığı olan hastalarda zamanla ödem azalıp göz küçülüp geriye doğru gider. İlk 7 günde yapılan ameliyatların başarı oranı yüksektir fakat sonrasında yapışıklıklar ameliyatın başarısını azalmaktadır. Enoftalmi( gözün geriye gitmesi) 2 mm’den büyük olması estetik olarak belirgin sorun yaratabilir.
Bir hastamızda taban kırığı sonrası göz yuvarlağı maksiller sinüse düşmüş görünümü sebebi ile acilen ameliyata aldık ve onarım sonrası hastamız normal günlük hayatına devam etmiştir.Geç kalınması geriye dönüşü olmayan hasarlara yol açabilmektedir.
Cerrahi tecrübelerimiz dikkatli olmak gerektiğini bazen görüntüleme yöntemleri bile yeterli bilgi vermekten uzak olabileceğini göstermektedir. Bir göz kası yırtığı bazen filmlerde ödem ve kanama sebebi ile görülmemekte hastanın acil ve ağrılı durumu bu hasarı gizleyebilmektedir. Bu sebeple ameliyat sırasında tüm komşu yapılar kontrol edilmeli gözde yırtık aranmalı, kas kopması olup olmadığı teyit edilmelidir. Orbital travmalara göz yaşı kanal yırtıklarıda eşlik edebilir başlangıçta tedavisi daha kolay olan bu durum eğer zamanında tedavi edilmezse tedavisi mümkün olmayan bir hale gelebilmektedir.
